Umutcan Tekin

Dış Politika Enstitüsü

17.1.2022

Başkanın Suikastiyle Alakalı Olarak Haiti’ nin Eski Senatörü Jamaika’ da Tutuklandı

            Jamaika’ daki yetkililer geçen yıl suikaste uğrayan Haiti’ nin eski Başkanı Jovenel Moïse’ nin  ölümüyle alakalı ana şüphelilerden biri olarak kabul edilen eski senatörü tutukladı.

            Jamaika Polis Teşkilatı sözcüsü Dennis Brooks, John Joel Joseph’ in Cuma günü tutuklandığını açıkladı.

            Moïse 7 Temmuz 2021 tarihinde Haiti’ nin başkenti Puerto Príncipe’ de bulunan şahsi mülkünde silahlı kişiler tarafından suikaste uğramıştı.

            Kısa bir süre sonra, o dönemin Ulusal Polis Teşkilatı müdürü Léon Charles, silahları tedarik eden ve bağlantıları kuran kişinin şu an tutuklu olan John Joel Joseph olduğunu açıklamıştı.

            Brooks, tutuklama işleminin Amerikan Federal Soruşturma Bürosu (FBI)’ nin ricası üzerine mi yapıldığına dair soruları cevapsız bıraktı.

            Miami Herald gazetesinin açıklamaları, Haiti polisinin 124 sayfalık bir raporuna göre Joseph’ in “başkanı öldürmeye yönelik sert arzusuyla esas bir durumda olduğunu” belirtiyor.

            Bu aydan öncesine kadar Birleşik Devletler’ de komployla ilişkilendiren isim Kolombiyalı eski asker Mario Antonio Palacios idi.

Bolivya ve Şili: Gabriel Boric Başkanlık Koltuğuna Oturduğunda İkili İlişkiler Ne Yönde İlerleyecek?

            Gabriel Boric Şili’ nin başkanı olarak seçildikten iki ay sonra, Bolivya’ yı neler bekliyor? Sputnik Haber Ajansı, Pasifik Savaşı’ndan (1879-1884) beri gergin olan ikili ilişkilerin geleceğiyle alakalı olarak iki uzmana danıştı.

            Bolivya, Pasifik Savaşı’ nın sonlandığı 1884 yılından beri karşılıklı büyükelçilikleri bulunmayan iki ülke arasındaki ikili ilişkileri iyileştirmek umuduyla Şili’ de Gabriel Boric’ in başkanlık koltuğuna oturacağı tarih olan 11 Mart gününü bekliyor. Yeni Şili hükümeti, Çokuluslu Devlet Bolivya’ nın denizlere bağımsız bir erişimine fırsat verecek mi?

            Sputnik, gelecekte iki ülkeyi yakınlaştıracak bağın fütürolojisini çıkartma cesaretini gösteren Bolivya’ ya sığınmış Şilili gazeteci Alfonso Ossandón ve Bolivyalı uluslararası temalar analisti Gabriel Villalba’ ya danıştı. Onlara göre Boric ve Luis Arce, Latin Amerika’ nın nasıl olması gerektiğine dair ortak bir fikir ve vizyona sahip.

            Ossadón: “Bir noktada, Ricardo Lagos (2000-2006), Carlos Mesa’ ya (2003-2005) diplomatik ilişkilerin “burada ve şu an” yeniden kurulmasını önermişti. Fakat bu söylem, Bolivya tarafından yayınlanmış Libro del Mar kitabında görülebilecek altı boş birçok vaat gibi tarihe geçecek bir söylem olamama başarısızlığından kurtulamadı” yorumlarında bulundu.

            Gazeteci, “Bolivya’ ya ödenmesi gereken bir borç var” bağlamında Salvador Allende ile (1970-1973) aynı fikirde olduğunu belirtti. Ossadón için bu borç, sadece diplomatik ilişkileri canlandırarak değil, tarihi açıdan ve haklı olarak Bolivya’ nın denize açılmasını sağlayacak mekanizmaları da görerek ödenebilir.

Yeni Şili Anayasasını Yazmak İçin Halk Girişimleri

            Şili Anayasa Konvansiyonu Halk Katılım Komisyonu kamudan kişilerin düzenleme veya anayasal normlar için tekliflerini organ önünde yapmalarına izin veren bir formülü onayladı. Halkların Normlar Girişimleri (IPN) adı verilen teklifler şimdiden 1400 civarını bulmuş durumda.

            IPN mekanizması vatandaşların katılımını gerektiriyor. Her biri 15.000 imzaya ulaşmak ve dört farklı bölgeden gelmek şartıyla her birey veya topluluk anayasal normları Anayasa Konvansiyonu’ nun genel kuruluna tartışılmak üzere sunabiliyor.

            Yeni bir öneri sunabilmek veya var olan bir tanesine sponsor olabilmek için 22 Kasım 2021’ de açılmış IPN internet sayfasına erişmek yeterli. Bugüne dek toplamda 1.392 yeni öneri sunuldu ve 597.094 onay alındı.

            Öneri sunabilmek için son tarih 20 Ocak ve her bir vatandaş önerilen farklı normlardan yedi tanesine kadar sponsor olabiliyor. Teklif sunabilmek için kapanış tarihi ise 1 Şubat.

Arjantinli Araştırmacılar Deniz Suyunu İçme Suyuna Çevirmeyi Başardılar

            Arjantinli bilim insanları deniz suyunu tuzdan arındırmayı ve onu su kıtlığı sorunu yaşayan bölgelerde erişilebilir bir kaynak olarak kullanmayı mümkün kılan bir projeyi hayata geçirdi. Bu amaçla kurulan fabrika yeşil hidrojen kullanıyor ve çevreyi olumsuz yönde etkilemiyor.

            Araştırma, Santa Cruz bölgesinin Caleta Olivia şehrinde -ülkenin güney bölgesinde- içilebilir suya erişimde yaşanan zorlukların doğrulanmasından kaynaklı olarak başladı.

            Çalışma, Ulusal Bilimsel ve Teknik Araştırma Konseyi (CONICET) ve Ulusal Güney Patagonya Üniversitesi (UACO)’ nde görevli bilim insanı Adrian Brunini öncülüğünde, suyu ısıtarak deniz suyunu içme suyuna çevirebilen bir projenin geliştirilmesiyle hayata geçti.

Nobel Ödülü Sahibinden Arjantin’ in “Ekonomik Mucizesi” ne Övgü: Nasıl yorumladı?

            Amerikalı ekonomist ve Nobel Ödülü sahibi Joseph Stiglitz, Alberto Fernandéz hükümetinin, önceki yönetim ve pandeminin sebep olduğu çöküşün ardından ülkede faaliyetin ve sanayinin toparlanması sonucu Arjantin’ de “ekonomik bir mucize” gerçekleştiğinin altını çizdi. Aynı hafta, ülkede yıllık enflasyonu %50,9 idi.

            Ulusal İstatistik ve Sayım Enstitüsü (INDEC) 13 Ocak 2022’ de Arjantin’ de Aralık ayı enflasyonunun %50,9 olduğunu bildiren Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)’ ni yayınladı.

            INDEC’ in raporuna göre fiyatlardaki en büyük artış gastronomi, turizm, giyim, gıda ve konut kiralama sektörlerinde.

            Arjantin Politik Ekonomi Merkezi (CEPA)’ nde görevli siyaset bilimci Martín Epstein, Sputnik’ e verdiği demeçte: “Çok önemli ve tarihi bir enflasyonist durgunluğa sahip olan ülkemizde pandemi sonucu meydana gelen küresel enflasyon sürecini de düşünmek zorundayız. Referans bir bilgi olarak vermek gerekirse, Birleşmiş Milletler’ in gıda organizasyonu olan FAO, gıda fiyatlarında artışı %22 olarak öngörüyor” dedi.

            Alberto Fernandez yönetimi süresinde enflasyon %36 geriledi, ancak pandeminin ilerlemesi sonucu GSYİH %10 düştü. 2021 yılında enflasyon pandemi öncesi rakamlara -%50 civarına- yükselirken, GSYİH’ nın %10 artacağı tahmin ediliyor.

            Arjantin Ekonomi Bakanı Martín Gúzman’ ın New York’ ta Columbia Üniversitesi’ nde post-doktorasını rehberliğinde tamamladığı bakanın akıl hocası Nobel ödüllü Amerikalı ekonomist Joseph Stiglitz, ekonomik ve endüstriyel faaliyetlerin pandemi öncesi seviyelere bu şekilde toparlanmasını bir “mucize” olarak değerlendirdi.

            10 Ocak günü Project Syndicate sayfasında yayımlanan bir makalesinde Stiglitz, pandemi sebebiyle sıhhi aciliyet durumunun da kötü etkilediği önceden var olan ekonomik bir kriz bağlamında reel ekonominin hızlı bir şekilde toparlanmasına izin veren Arjantin’ in kamu finansman politikasını övdü. Stigitz: “ “Mucize” denilince akla gelen büyülü bir şey geliyor olsa da Arjantin için ekonomik toparlanma çok sağlam önlemlere, bir genişleme sürecine ve tüketimde artış ile yatırım teşvik politikalarına bağlı” dedi.