Polat Üründül – Orta Dogu Teknik Universitesi Doktora Adayi / The London School of Economics and Political Science (LSE) Misafir Doktora Ogrencisi.

Birlesik Krallik’taki son gelismeler, 12 yillik Muhafazakar Parti iktidarinin en zor gunlerine isaret etmektedir. Gectigimiz ay yapilan Muhafazakar Parti Kongresi’nin ardindan aciklanan ve vergi indirimlerini iceren mini ekonomi plani, finans piyasalarinda depreme yol acmis ve Basbakan Liz Truss’in liderliginin sorgulanmaya baslamasina sebep olmustur. Bu surec icerisinde Ingiliz sterlini dolar karsisinda son yillarin en dusuk seviyesini gormustur. Ingiltere Merkez Bankasi’nin piyasalara mudahalesi ve aciklanan mini butceden vazgecilecegine dair soylentiler sonrasi piyasalardaki gidisat normale donmeye baslamistir. Basbakan Liz Truss, hukumetine yonelik elestirilerin ardindan Maliye Bakani Kwarteng’i gorevden almis ve yaptigi aciklamada bir sonraki genel secimlerde Muhafazakar Parti lideri olarak yarisacagini belirtmistir ancak Muhafazakar Parti icerisindeki liderlik tartismasi devam etmektedir.

Birlesik Krallik’ta yasanan bu tartismalarin arkasindaki en buyuk sebep guvenilirlik sorunudur. Truss, ulkede ve partisinde guvenilirligini kaybetmis bir pozisyonda yer almaktadir. Acikladiklari mini butce ters etki yaptiktan sonra bu ekonomik stratejiden vazgecildigi de Parti kongresinde Basbakan’in rakiplerinden olan yeni Maliye Bakani Jeremy Hunt tarafindan duyurulmustur. Ustelik Liz Truss bu stratejiden vazgecildigi aciklandiktan sonra Parlemento’a gelmemis ve onun yerine muhalefetten gelen sorulari baska bir rakibi olan Penny Mordaunt yanitlamak durumunda kalmistir. Buckingham Sarayi’ndaki gorusmede Kral Charles tarafindan tiye alinan ve vergi kesintisi plani ABD Baskani Joe Biden tarafindan acikca elestirilen Liz Truss’in koltugunda gecirecegi aylarin, hatta gunlerin sayili oldugu dusunulmektedir. Son anketlere gore muhalefetteki Isci Partisi’nin gerisine dusen Muhafazakar Parti’de yeni bir lider secilmesi arzusuna yonelik sesler gitgide yukselmektedir. Liz Truss gorevine devam edecegini belirtse de gelecek sene ekonomisi kuculmesi beklenen Birlesik Krallik’ta Torylerin Truss liderliginde bir secime girmesi buyuk bir risk olacaktir. Bununla birlikte, butceden vazgecildigini aciklayan Jeremy Hunt ve Avam Kamarasi’nda muhalefetin sorularini yanitlayan Penny Mordaunt isimleri parti icerisinde liderlik yarisi icin simdiden dillendirilmektedir.

Brexit, COVID-19 ve Rus-Ukrayna savasinin ekonomik etkileri sebebiyle son alti yilda uc kez lider degisimi yasayan Muhafazakar Parti, 12 yillik iktidarindaki en zor gunlerini yasamaktadir. Ulkede 2025 yilina kadar bir genel secim beklenmezken, Truss’in ardindan halk tarafindan secilmemis baska bir Basbakanin Muhafazakar Parti’nin halkin gozundeki imajini degistirmede yardimci olmayabilecegi de iddia edilmektedir. Ingiliz medya organlarinda tarihin en buyuk U donusu olarak tarif edilen son gelismelerin ardindan Liz Truss’in Muhafazakar Parti liderliginden ve Basbakanlik’tan istifa etmesi veya Muhafazakar Parti milletvekilleri tarafindan  bu gorevlerden azledilmesi mumkun olabilir. Bir baska liderle secime gidilmesi halinde bile, yeni Basbakanin sihirli bir degnek ile dokunurcasina ekonomik sorunlari kolayca cozemeyecegi ongorulebilir. Tum bu gelismeler 12 yillik Muhafazakar Parti iktidarinin yavas yavas sona geldiginin dusunulmesine sebep olabilir. Liz Truss’in kaybettigi guveni yeniden saglamasi zor gorunmektedir, ve olasi bir degisimde yeni bir liderin uygulayacagi gercekci politikalar, Muhafazakarlarin bir donem daha iktidarda kalmasini saglamak adina hayati onem tasiyacaktir.